Το γεφύρι της Βίνιανης βρίσκεται χτισμένο μεταξύ του ομώνυμου χωριού και του Στενώματος στο Μέγδοβα, επάνω στον παλιό δρόμο – μονοπάτι, που συνέδεε το Καρπενήσι με τα Άγραφα και το Βάλτο. Μαζί με τα γεφύρια του Μανώλη στον Αγραφιώτη και της Τατάρνας στον Αχελώο, ήταν τα μοναδικά ασφαλή περάσματα των ποταμών, στον άξονα αυτό. Τα τρία αυτά γεφύρια χτίστηκαν «επάνω στον μεγάλο διαμετακομιστικό δρόμο, που στα αρχαία καθώς και στα νεότερα χρόνια διέσχιζε την Ελλάδα από τη Λαμία διαμέσου Καρπενησίου προς την Άρτα ή την Αμφιλοχία, βόρεια και νότια του Αμβρακικού κόλπου». 1
Σαν κτίσμα το γεφύρι είναι μονότοξο, από τα μεγαλύτερα της Ευρυτανίας. Μέχρι να κατασκευασθεί η μεταλλική γέφυρα που υπάρχει ως τα τώρα, κοντά στο συνοικισμό Παρκιό των Μαραθιάδων, το γεφύρι της Βίνιανης αποτελούσε το μοναδικό σημείο διέλευσης του Μέγδοβα στο κατώτερο τμήμα του. Σήμερα, από αυτό περνούν ελάχιστοι διαβάτες, στην πλειοψηφία τους ορειβάτες, καθώς από εκεί διέρχεται το διασυνοριακό Ευρωπαϊκό μονοπάτι μακρινών διαδρομών «Ε4» 2 .
Η διέλευση του γεφυριού είναι σχετικά ασφαλής, κι αυτό το οφείλει στο ότι έχει και από τις δύο πλευρές της ράχης του, προστατευτικά πέτρινα πεζούλια ύψους εξήντα πόντων. Το μονοπάτι που οδηγεί στο γεφύρι και από τις δύο πλευρές ήταν παλιότερα καλντερίμι, με πολύ καλές αντιστηρίξεις και αρκετά φαρδύ. Σήμερα, απομένουν ορισμένα μόνο τμήματά του και αυτά μόνο στο κομμάτι προς το Στένωμα, τα οποία είναι αρκετά για να μας δείξουν πώς ήταν φτιαγμένοι οι δρόμοι της περιοχής κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Στις εξόδους της ράχης του γεφυριού προς τα μονοπάτια δεξιά και αριστερά του, οι προσβάσεις έχουν κατασκευαστεί καμπύλες, έτσι ώστε η δίοδος προς και από το γεφύρι να γίνεται ομαλά και ακίνδυνα.
Παρά το πέρασμα του χρόνου, τις κατεβασιές του Μέγδοβα και τους συχνούς σεισμούς στην περιοχή, το γεφύρι της Βίνιανης διατηρείται χωρίς εμφανή προβλήματα. Το 1994 με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα «Lieder 1» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έγινε συντήρηση και επιδιόρθωση του γεφυριού. Τα υλικά όμως που χρησιμοποιήθηκαν για την αρμολόγησή του, αλλά και η πρόχειρη δουλειά που έγινε, αφού δεν του δόθηκε η απαιτούμενη για κάθε μνημείο λεπτή προσοχή, άλλαξαν τελείως τη φυσιογνωμία του. Τότε δε, τοποθετήθηκε στο δυτικό του άκρο μία μαρμάρινη πλάκα με την επιγραφή: «Γέφυρα Βίνιανης – Στενώματος. Αναπαλαίωση 1994. Ευρυτανία Α.Ε.».
Όπως και σε άλλα γεφύρια έτσι κι εδώ, η ΔΕΗ εγκατέστησε πάνω του σταθμό μέτρησης (υδροδείκτη) της ποσότητας του νερού που περνάει προς τη λίμνη των Κρεμαστών.
Για να το επισκεφθεί κάποιος σήμερα έχει την δυνατότητα να ακολουθήσει το μονοπάτι ‘’Ε4‘’ και από τις δύο πλευρές . Η πρώτη και πιο εύκολη γίνεται από την πλευρά της Βίνιανης . Αφήνουμε τον δρόμο Καρπενησίου - Αγρινίου στην περιοχή ‘’Λιβανή‘’, λίγο πιο πάνω από το Παρκιό και ακολουθώντας τον χωματόδρομο που οδηγεί ανατολικά , μετά από είκοσι λεπτά περίπου φτάνουμε στη περιοχή του γεφυριού . Σε όλη τη διαδρομή για σιγουριά , πρέπει να ακολουθούμε τα κίτρινα και μαύρα σημάδια του ‘’Ε4‘’. Από την πλευρά του Στενώματος η διαδρομή που πρέπει να ακολουθήσουμε προς το γεφύρι είναι σίγουρα πιο ενδιαφέρουσα αλλά και πιο μακρινή . Στο δρόμο από το Καρπενήσι για το Στένωμα και περί τα δύο χιλιόμετρα μετά την εκκλησία του Αϊ Θανάση συναντάμε ένα πετρόχτιστο εικόνισμα με μία πηγή δίπλα του , στη θέση Αλώνια . Εκεί τα σημάδια του μονοπατιού ‘’Ε4‘’ αφήνουν τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο και σηματοδοτούν πλέον το κατηφορικό μονοπάτι που ακολουθώντας δυτική πορεία οδηγεί προς τον Μέγδοβα . Εδώ οι διακλαδώσεις με άλλα μονοπάτια είναι συχνές . Πρέπει λοιπόν να προσέχουμε την σήμανση , για να βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο . Τα τμήματα όπου σώζεται ακόμα το παλιό λιθόστρωτο , είναι υπέροχα και ξεκούραστα . Οι λειασμένες του πλάκες , μαρτυρούν τα αμέτρητα καραβάνια και τους ακόμα περισσότερους διαβάτες που πέρασαν από πάνω τους , σφραγίζοντας με το πέταλο τα μεν και το τσαρούχι οι δε , την πέτρα και εξαργυρώνοντας με ιδρώτα την κοπιώδη μετάβαση από τον ένα τόπο στον άλλο .
Πλησιάζοντας στο γεφύρι το τοπίο αποκαλύπτεται μαγευτικό . Το μονοπάτι ακολουθεί στο τελευταίο του τμήμα παρόχθια πορεία , με θέα προς τον Μέγδοβα . Απέναντι οι δύο αντικριστές βραχώδεις πλαγιές των υψωμάτων Πριβιντζούλα και Προφ. Ηλίας υποδέχονται φιλόξενα τις βάσεις του γεφυριού που με το οξυκόρυφο τόξο του τις ενώνει .
Το πότε έγινε το γεφύρι της Βίνιανης δεν είναι γνωστό . Διάφορες πιθανές χρονολογίες που ακούγονται στα γύρω χωριά , δεν έχουν καμία βάση αλήθειας , καθότι δεν υπάρχει κανένα γραπτό κείμενο , που να αναφέρει κάτι σχετικό . Η μόνη και ευρέως διαδεδομένη άποψη είναι ότι ο πρωτομάστορας που το κατασκεύασε ονομαζόταν Ανανίας και καταγόταν από την Πρέβεζα . 3 Το πιο πιθανό όμως είναι , ο Ανανίας να ήταν ο χορηγός της κατασκευής του γεφυριού κι αυτό διότι κατά τα έτη 1675 – 1691 περίπου , χρημάτισε ηγούμενος στο μοναστήρι της Τατάρνας , ο μαθητής του Ευγένιου του Αιτωλού Ανανίας ( 1610 – ; ) , σε αντικατάσταση του θανόντος ηγουμένου Ιακώβου . 4 Είναι σχεδόν βέβαιο λοιπόν , ο ηγούμενος αντιλαμβανόμενος την χρησιμότητα του γεφυριού , για την ασφαλή και ακοπίαστη διέλευση των προσκυνητών , που έρχονταν από τα μέρη ανατολικά του Μέγδοβα , ότι χρηματοδότησε την κατασκευή του .
Την ίδια εξάλλου χρονική περίοδο , χτίστηκε και το γεφύρι του Μανώλη στον Αγραφιώτη , το 1659 επισκοπούντος Λιτζάς και Αγράφων του Ιακώβου . 5 Η βιβλιογραφία , η σχετική με τον ηγούμενο της Τατάρνας Ανανία , δεν αναφέρει κάτι σχετικό . Παρόλα αυτά τα μοναστήρια τις μακρινές εκείνες εποχές , χρηματοδοτούσαν κοινωφελή έργα , και η εκκλησία γενικότερα ερχόταν αρωγός στα προβλήματα του κόσμου . Για παράδειγμα , το χτίσιμο του γεφυριού του Δεσπότη στον Καρπενησιώτη ποταμό . Αν οι υποθετικές αυτές εκτιμήσεις είναι σωστές , αυτόματα γνωρίζουμε την χρονική περίοδο που χτίστηκε το γεφύρι .
Η αναφορά στην Πρέβεζα σαν τόπο καταγωγής του Ανανία , μάλλον είναι αυθαίρετη κι έχει να κάνει με το υπερκείμενο ύψωμα ‘’Πριβινζούλα‘’, σαν πιθανή παραφθορά από ‘’Πρεβε(ν)ζούλα‘’. 6
Με το γεφύρι αυτό συνυφαίνονται αρκετοί μύθοι , όπως ότι :
‘’Κάθε φορά πριν φθάσει μεγάλη κατεβασιά , μπροστά περνάει το στοιχειό , η λάμια , όπως το λένε οι ντόπιοι . Και τότε συμβαίνουν πολλά παράξενα σε τούτο της ερημιάς γεφύρι . Ακούγονται φωνές , τραγούδια από νεράιδες . Εάν τύχει εκείνη τη στιγμή να είναι μέρα , έρχονται χιλιάδες αγριομέλισσες βουίζουν τρελά και δεν σε αφήνουν να περάσεις . Και εάν είναι νύχτα , φτερουγίζουν χιλιάδες νυχτερίδες και σαν τη δύναμη κεραυνού , ακούγονται μουγκρητά από ταύρο . Ποιος εκείνη τη στιγμή τολμάει να το περάσει ; Τα χρόνια τα παλιά λένε , κάποιος καβαλάρης τόλμησε να το περάσει και μόλις έφτασε στη μέση , έπεσε κάτω από το γεφύρι και πάει , χάθηκε . Άλλοι λένε ότι υπάρχει κάποιο αγριομελίσσι εκεί κοντά , μέσα σε μεγάλο γκρεμό και όποιος το πειράξει σκοτώνεται , γιατί είναι στοιχειωμένο‘’. 7
Το γεφύρι της Βίνιανης έγινε μάρτυρας μαχών κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας αλλά και αργότερα . Το 1807 όταν ο Άγος Μουχουρτάρης συνέλαβε τον Κατσαντώνη στο Μοναστηράκι των Αγράφων , τον μετέφερε βαριά άρρωστο στο Καρπενήσι . Ο αδελφός του πρωτοπαλίκαρου της κλεφτουριάς , Λεπενιώτης , στην προσπάθειά του να τον λευτερώσει έστησε ενέδρα στους Τούρκους δίπλα από το γεφύρι στην όχθη προς το Στένωμα . Στην συμπλοκή όμως αυτή , η αριθμητική υπεροχή των Τούρκων δεν τον άφησε να κρατήσει το πέρασμα , αλλά ούτε να λευτερώσει τον Κατσαντώνη . 8
--
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ .
1 .W. J. Woodhouse : Aetolia its Geography , Topography and Antiquities. Oxford 1897 . Από το βιβλίο του κ. Μάρκου Α . Γκιόλια : ‘’Συμβολή στην ιστορία του κοινωνικού και πολιτιστικού χώρου της Ευρυτανίας και των Αγράφων κατά την Τουρκοκρατία ‘’. Σελ . 40 .
2 . Το ορειβατικό αυτό μονοπάτι , το οποίο ξεκινάει από το Γιβραλτάρ της Ιβηρικής χερσονήσου και καταλήγει στο Γύθειο της Πελοποννήσου , περνάει από αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες . Τη χώρα μας την διαπερνά κατά μήκος , αφού ξεκινήσει την Ελληνική του διαδρομή από το νομό Φλώρινας , με κατεύθυνση νότια . Στην Ευρυτανία μπαίνει από το βόρειο άκρο της κοντά στο χωριό Τροβάτο και βγαίνει από το νοτιότερο σημείο της στο χωριό Σταυροπήγι , αφού περάσει από αρκετά χωριά της . Η σήμανση του μονοπατιού είναι ένας μαύρος ρόμβος με τα γράμματα Ε4 στο μέσον του , σε κίτρινο τετράγωνο φόντο .
3 . Άρθρο του κ. Χρυσόστομου Κ. Λιόντη στην εφημερίδα ‘’Το Στένωμα της Ευρυτανίας‘’ . ‘’Το γεφύρι της Μέγδοβας‘’. Αριθ. φύλλου 40 . Δεκέμβριος 1990 .
4 . Π . Ι . Βασιλείου : ‘’Το Μοναστήρι της Τατάρνας‘’. Σελ. 17.
5 . Π . Ι . Βασιλείου : ‘’ Η επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων‘’.
6 . Άρθρο του κ. Χρυσόστομου Κ. Λιόντη στην εφημερίδα ‘’Το Στένωμα της Ευρυτανίας‘’ . ‘’Το γεφύρι της Μέγδοβας‘’. Αριθ. φύλλου 40 . Δεκέμβριος 1990 .
7 .Ομοίως
8 . Δημήτρη Σταμέλου : ‘’Κατσαντώνης . Η αποθέωση της παλικαριάς ‘’.
Στοιχεία γεφυριού :
Μήκος : 33,00 , πλάτος: 2,20 , ύψος: 8,50 , ύψος καμάρας: 7,70 , άνοιγμα καμάρας: 18,00 , κατεύθυνση: ΒΑ-ΝΔ , υψόμετρο: 540 , γεωγραφικό ύψος: 38ο58'46.65''Ν , γεωγραφικό πλάτος: 21ο41'56.41''Ε .
.png "English"){kind=small}
